1. Տրված բաղադրիչներով բառեր կազմի Հնչյունափոխություն բառը բաղադրիչների բաժանի՛ր և դրանց օգնությամբ բացատրիր:

 

՛ր և նշի՛ր, թե ինչ հնչյունափոխություն է կատարվել:

Ոսկի + ա + գույն, փոշի + ա + կուլ, տարի + ա + վերջ, այգի + ա + պան, բարի + ա + կամ:

Ոսկի-ե-գույն- ոսկեգույն
փոշի-ե-կուլ-փոշեկուլ
տարի-ե-վերջ-տարեվերջ
այգի-ե-պան-այգեպան

1. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ

ա) ղ-ից հետո գրվում է ջ. չղջիկ, աղջիկ, ողջ, ամբողջ, առողջ

բ) խ-ից հետո գրվում է չ: փախչել, բախչա,

 

2. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ ր-ից հետո գրվում է ջ:

Վերջ, արջ, վերջապես, լուրջ, մրջյուն, որջ, բաղարջ

 

1. Որտեղ պետք է, կետի փոխարեն յ գրի՛ր: Ո՞ր դեպքում գրեցիր յ-ն:

 

Հայացք, հայելի, հոյակապ, միացում, ձիարշավ, տիեզերական, փակեի, կայարան, խաբեություն, էի, գնայի, բուեր, տղայի, Մարոյի:

Ա-ից և Ո-ից հետո գրվում է յ
Է-ից Ե-ից  ՈՒ- ից և Ի-ից չի գրվում յ

 

2. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

 

Շոշափեց ու տեսավ, որ խեղճ կենդանու ողը կոտրվել է: (ող, ոխ)

Ոխը սրտում որ մնա, թույն կդառնա, կքայքայի սիրտը: (ող, ոխ)

Երբ երեկոյան հետ թռան, տեսան, որ իրենց բունը գրավել է անծանոթ մի թռչուն: (բույն, բուն)

Մի քանի հողի ձեռք-ձեռքի էին տվել ու փորձում էին գրկել հինավուրց ծառի վիթխարի բույնը: (բույն, բուն)

Մոտակայքում ապրողներն այնքան են վարժվել Վիկտորիա շառաչին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

Տնեցիներն այնքան են վարժվել Վիկտորյայի անտեղի լացուկոծին, որ դրան էլ ուշադրություն չեն դարձնում: (Վիկտորիա, Վիկտորյա)

 

Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերից մեկը:

 

Քո չքնաղ ծաղկի բույր է ինձ այստեղ բերել: (բույր, բյուր)

Անթիվ ու բյուր են աստղերը: (բույր, բյուր)

Ասիա երբևէ կհանգստանա՞ պատերազմներից: (Ասիա, Ասյա)

Ասյա երբևէ կհանգստանա՞ իրեն այդքա՜ն հուզող մտքից: (Ասիա, Ասյա)

Սոֆիան գեղեցիկ ու հյուրընկալ քաղաք է: (Սոֆիա, Սոֆյա)

Սոֆյան գեղեցիկ ու նրբանկատ աղջիկ է: (Սոֆիա, Սոֆյա)

 

 

Ես եկել եմ Հյուսիսային դպրոցից։ Այնտեղ սովորել եմ 4 տարի և այդ ժամանակվա ընթացքում ես այցելել եմ մի քանի անգամ միջին դպրոց և ծանոթացել դպրոցին։ Միջին դպրոցը ինձ համար մուտք էր դեպի անծանոթ մեծ քաղաք, որի մասին ես համարյա գաղափար չունեի։ Քանի որ իմ կողքին էին իմ դասարանցիները, ես նրանց օգնությամբ գտա այն վայրը կամ այն ուսուցչին, որին փնտրում էի։ Ուսուցիչները շատ են, այդ պատճառով ես խառնում էի նրանց մեկ շաբաթ։ Բայց հետո բոլորին հիշեցի և Միջին դպրոցը ինձ հարազատ վայր, որտեղ ես հաճախում եմ հաճույքով։ Առարկաները մեկ մակարդակով դժվարացել են։ Չնայած Հայրենագիտությունը դարձել է Պատմություն, նույն ինձ ծանոթ առարկան է, որին ես հեշտ տիրապետում եմ։ Տարածքը շատ մեծ է և հարմարավետ, որը շատ լավ նորություն է։ Ես տարածքին շուտվանից շատ ծանոթ եմ, այդ պատճառով չէի մոլորվում դպրոցում։ Այս դպրոցում շատ են սովորողները, այդ պատճառով ես անընդհատ կորցնում էի բոլորին, իսկ Հյուսիսային դպրոցում սովորողները այդքան շատ չէին, ինչքան միջին դպրոցում և հանգիստ քայլում էինք միասին։ Ինձ դուր է եկել միջին դպրոցում դասասենյակների փոփոխությունը, որը չկա հյուսիսային դպրոցում, սակայն դասերից ուշանում էի, քանի որ երկար փնտրում էի դասասենյակները։ Հյուսիսային դպրոցում ընտրությունը մեկ հատ էր, իսկ այստեղ այն երեք հատ է։ Չնայած որ Միջին դպրոցը լավն է և դուրս եկել է, ես ամեն անգամ դասերի ավարտին գնում եմ Հյուսիսային դպրոց և հիշում եմ այն պահերը, երբ խաղում էինք, վազվզում և անկարգություն անում:

Երբ ես փոքր էի, պաշտում էի կրկեսը, և կրկեսում ամենից շատ գազաններն էին ինձ դուր գալիս: Ինձ հատկապես փիղն էր գրավում, որը, ինչպես հետո իմացա, նաև մյուս երեխաների սիրելին էր:

 

Ներկայացման ժամանակ այդ հսկայական վայրի կենդանին ցուցադրում էր իր անասելի քաշը, ուժը, չափսերը… Բայց իր ելույթից հետո մինչև հաջորդ ելույթի սկիզբը նա շղթայված էր, շղթայի մի ծայրը կապված էր փղի ոտքին, իսկ մյուսը` գետնի մեջ խրված ցցին:

Այն ընդամենը փայտի մի կտոր էր, որ միայն մի քանի սանտիմետր էր խրված հողի մեջ: Չնայած շղթան հաստ էր և ամուր, ինձ համար ակնհայտ էր, որ այդպիսի կենդանին, որն ընդունակ է ծառեր արմատախիլ անելու, հեշտությամբ կարող էր այդ ցիցը հանել ու փախչել:

Ինձ համար հանելուկ էր մնացել` ի՞նչն էր նրան պահում, ինչո՞ւ նա չէր փախչում:

Երբ դեռ հինգ-վեց տարեկան էի, հավատում էի մեծահասակների իմաստնությանը: Չեմ հիշում` այս հարցերը ես տվեցի ուսուցչի՞ս, հայրիկի՞ս, թե՞ հորեղբորս: Նրանցից մեկն ինձ բացատրեց, թե փիղը չի փախչում, քանի որ վարժեցված է:

Այդ ժամանակ ես տվեցի միանգամայն ակնհայտ հարց. «Եթե փիղը վարժեցված է, էլ ինչո՞ւ են նրան շղթայում»:

Հիշում եմ, որ ոչ մի բավարար պատասխան չստացա: Ժամանակի ընթացքում մոռացա փղին էլ, նրա հետ կապված հարցերն էլ և այդ մասին հիշում էի միայն մարդկանց շրջապատում, ովքեր գոնե մեկ անգամ այդ հարցն իրենց տվել են:

Մի քանի տարի առաջ հայտնաբերեցի, որ, հուրախություն ինձ, բավականին խելացի մի մարդ գտել է հարցի պատասխանը` կրկեսային փիղը չի փախչում, որովհետև նա մանկուց կապված է նմանատիպ ցցի:

Աչքերս փակեցի և պատկերացրի ցցին կապված նորածին անպաշտպան փղին: Վստահ եմ, որ այն ժամանակ փղիկն ամբողջ ուժով ձգվել է` փորձելով ազատվել: Բայց, չնայած ջանքերին, ոչինչ չի ստացվել, քանի որ ցիցն այն ժամանակ բավականին ամուր է եղել:

Պատկերացնում էի, թե ինչպես է նա երեկոյան ուժասպառ ընկնում, իսկ առավոտյան փորձում նորից ու նորից… Մինչև, իր համար սարսափելի մի օր, նա հնազանդվել է իր ճակատագրին՝ ընդունելով սեփական անզորությունը:

Այդ հսկա և հզոր փիղը կրկեսից չի փախչում, քանի որ խեղճը կարծում է, թե չի կարող:

Նրա հիշողության մեջ մնացել է անզորության այն զգացողությունը, որն ապրել է ծնվելուց անմիջապես հետո:

Եվ ամենավատն այն է, որ այդ հիշողությանը նա երբեք չի կասկածում:

Նա այլևս երբեք չի փորձել իր ուժը կիրառել:

-Այսպիսին է կյանքը, Դեմիան: Բոլորս էլ ինչ-որ բանով նման ենք կրկեսի փղին. այս կյանքում մենք կապված ենք հարյուրավոր ցցերի, որոնք սահմանափակում են մեր ազատությունը:

Ապրում ենք` համարելով, որ «չենք կարող» անել բազում գործեր, ուղղակի, որովհետև, շատ վաղուց, երբ դեռ փոքր էինք, փորձել ենք ու չենք կարողացել:

Այն ժամանակ վարվել ենք այս փղի նման, մեր հիշողության մեջ գրանցել ենք այսպիսի հրահանգ. «Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում և երբեք չեմ կարողանա»:

Մենք մեծացել ենք այս հրահանգով, որն ինքներս ենք մեզ տվել, և դրա համար էլ երբեք չենք փորձել ցիցը հանել:

Երբեմն, շղթայի ձայնը լսելիս, հայացք ենք ձգում ցցին և մտածում.

Չեմ կարողանում և երբեք էլ չեմ կարողանա:

…. Եվ միակ ձևը պարզելու, որ դու կարող ես ինչ-որ բանի հասնել, նոր փորձ անելն է, որի մեջ կներդնես քո ամբողջ ոգին

 

Հարցեր և առաջադրանքներ:

Ինչի՞ մասին է պատմվածքը: պատմվածքը մի փղիկի մասին էր ով փոքր ժամանակվանից չէր կարողանում դուրս գալ ամուր ցցից։ 

Ի՞նչ է սովորեցնում այս ստեղծագործությունը: Այս պատմվացքը սովորեցնում է չհանձնվել, եթե չես փորձել ինչ որ բան անել։

Նմա՞ն ես այդ փղիկին: Ոչ, եթե ես ուզում եմ մի բանի հասնել ես ամեն ինչ կանեմ դրա համար։

Բառարանի օգնությամբ գտիր տրված բառերի հոմանիշները` հսկայական, ամուր, ակնհայտ, անասելի, խելացի, ջանք, բազուկ։

Հսկայական-մեծ

ամուր-

ակնհայտ-

անասելի-

խելացի-

ջանք-

բազուկ-

1. Նախադասությունները լրացրո´ւ:

 

Հայերենի ձայնավոր հնչյուններն են՝ ա է օ ը ի:

Հայերենի բաղաձայն հնչյուններն են՝ բ, գ, դ, զ, թ, ժ, լ, խ, ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց փ:

2. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ

 

ա) ր-ից հետո գրվում է դ։  Որդ, բարդ, սարդ

բ) ր-ից հետո գրվում է թ:   որթ, թարթիչ, ակնթարթ

 

3. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ

 

ա) ր -ից հետո գրվում է գ.  Երգ,  կարգ

բ) ր -ից հետո գվում է ք: բերք, գիրք, դիրք

 

4. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ

 

ա) ր -ից հետո գրվում է բ. Դարբին,

բ) ր -ից հետո գրվում է փ: Արփի,

 

5. Գրի՛ր բառեր, որոնց մեջ

 

ա) ր -ից հետո գրվում է ձ. Բարձ, բարձր

բ) ր -ից հետո գրվում է ց: հարց,